بر اساس قانون هر فردی که فوت می‌کند اموال او بدون هیچ مسئله‌ای و به طور قهری بین وارثان تقسیم می‌شود. افراد مختلفی ممکن است از اموال متوفی ارث ببرند. به همین دلیل باید انحصار وراثت (منحصر بودن در ارث) و سهم الارث آن‌ها در دادگاه ثابت شود. برای مشخص شدن وضعیت ورثه و چگونگی تقسیم اموال متوفی به گواهی انحصار وراثت نیاز است. در هر کشوری تقسیم ارث میان وارثان بر اساس قوانین همان کشور انجام می‌شود. اگر اتباع خارجی که در ایران مقیم هستند و در داخل یا خارج ایران فوت کنند. دادگاه ایران حصر وراثت کلیه اموال منقول و غیرمنقول وی را بر عهده دارد؛ ولی دادگاه حوزه آخرین محل اقامت متوفی مسئول صدور گواهی حصر وراثت تبعه خارجی است. در این مقاله از مجموعه ارث تکس (مرکز متخصص و فعال در مالیات بر ارث) به بررسی انحصار وراثت اتباع خارجی پرداخته‌ایم.
قانون تقسیم ارث اتباع خارجی
بر اساس ماده ۹۶۷ قانون مدنی مطابق با قوانین کشور متبوع متوفی مسائل مربوط به تقسیم ارث مانند قوانین مربوط به وصیت‌نامه و تعیین وارث انجام می‌شود. به طور مثال اگر شخصی با تابعیت کانادا در ایران اموالی داشته باشد بعد از فوت او تکلیف اموال وی بر اساس قوانین کشور کانادا انجام می‌شود و فرقی نمی‌کند اتباع خارجی در ایران یا کانادا فوت کرده باشد.
بعد از فوت متوفی دادگاه محلی در کشوری که اموال متوفی در آن واقع شده است، مسئول حفظ و تصفیه اموال تبعه خارجی فوت شده است. دادگاه محلی که اموال متوفی خارجی در آن واقع شده است به درخواست کنسول دولت اصلی متوفی یا وارث اقدام به رسیدگی اموال متوفی اتباع خارجی می‌کند. حتی اگر تبعه خارجی که فوت کرده در ایران وارث و نماینده‌ای نداشته باشد که به دادگاه درخواست رسیدگی به اموال متوفی را بدهد، خود دادرس دادگاه محلی این کار را انجام می‌دهد. پیشنهاد می‌شود برای دریافت هر گونه مشاوره و خدمات در رابطه با انحصار وراثت اتباع خارجی با بزرگترین مرکز حقوقی ارث تکس ارتباط بگیرید.
صورت جلسه ماترک تبعه خارجی
اتباع خارجی که در داخل ایران اموالی دارند توسط دادگاه اموال آن‌ها صورت جلسه می‌شود. دادگاه روز مشخصی را تعیین می‌کند تا لیست اموال و صورت جلسه ماترک متوفی تهیه شود. در روز تعیین شده کنسول کشور متبوع متوفی، مدیر اموال، وصی، وکیل وارث یا خود وارث و کلیه افراد دینفع باید در دادگاه حاضر شوند. اگر به هر دلیلی کنسول کشور متبوع متوفی در دادگاه حاضر نشود، برای وی رونوشت صورت جلسه ارسال خواهد شد. به درخواست کنسول کشور متبوع، وارثان و هر ذینفع دیگری رسیدگی به ماترک اتباع خارجی توسط دادگاه محلی کشوری که اموال در آن واقع شده است، انجام خواهد شد. اگر به هر دلیلی کنسول در دادگاه رسیدگی حاضر نشود، می‌تواند مراتب اقدامات خود را بعد از رسیدگی انجام دهد. به طور مثال بعد از رسیدگی دادگاه در مورد مهروموم ماترک متوفی می‌تواند مهروموم خود را اضافه کند.
بیشتر بخوانید: مدارک لازم برای دریافت سهام عدالت فوت شدگان
آگهی انحصار وراثت اتباع خارجی در روزنامه
قبل از این که دادگاه محلی (کشوری که اموال تبع خارجی فوت شده در آن واقع شده است) بخواهد به اموال متوفی رسیدگی کند. در روزنامه‌های کثیرالانتشار ۳ آگهی انحصار وراثت به فاصله زمانی یک ماه منتشر می‌شود. دادگاه با انتشار این آگهی‌ها قصد دارد اگر کسی نسبت به اموال تبعه خارجی فوت شده حقی دارد، اطلاع پیدا کند.
از اولین آگهی که انتشار شده اگر فردی نسبت به اموال متوفی حقی دارد تا ۶ ماه فرصت دارد، دادگاه محلی را از این موضوع آگاه کند و مدارک و اسناد لازم را برای اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه دهد تا بر اساس مدارکی که ارائه شده است از ماترک متوفی سهم وی پرداخت شود. در این جا توجه کنید که ابتدا از اموال متوفی هزینه‌های جلسات دادرسی و آگهی روزنامه کسر می‌شود. بعد از این که سه مرحله انتشار آگهی در روزنامه به پایان رسید. با حضور افراد زیر دادگاه رسیدگی به ماترک متوفی برگزار می‌شود.
- وارث
- وکیل وراث
- کنسول کشور متبوع
- سایر ذینفعان
بعد از رسیدگی بر اساس قانون دولت متبوع متوفی میزان سهم الارث هر یک از وراث مشخص می‌شود.
مالیات بر ارث اتباع خارجی
علاوه بر این که به اموال متوفی ایرانی مالیات بر ارث تعلق می‌گیرد به ماترک تبعه خارجی هم مالیات بر ارث تعلق خواهد گرفت. بر اساس تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم متوفای خارجی که در ایران اموالی دارند به نرخ وارث طبقه اول مشمول مالیات بر ارث می‌شوند. اگر متوفی تبعه خارجی مطالبات قانون وصول و حقوق مالی داشته باشد از اموال او کسر می‌شود و به کلیه اموال منقول و غیرمنقول باقی مانده مالیات بر ارث تعلق می‌گیرد.
اگر بر اساس مدارک قانونی متوفی به وارث خود بدهی داشته باشد و هیئت حل اختلاف مالیاتی آن را تایید کند از ماترک متوفی کسر می‌شود. به طور کلی مراحل شامل گزینه‌های زیر می‌شوند:
- تعیین وراث: اولین مرحله انحصار وراثت تعیین وارثان متوفی است. وارثان متوفی معمولا براساس وصیت‌نامه، توافق خانوادگی و قانون میراث انجام می‌شود.
- تعیین حصص وراثت: بعد از این که وارثت تعیین شد. بین وراثت‌داران حصص وراثت باید تعیین شود. این مرحله بر اساس قوانین وارث و نوع وراث انجام می‌شود.
- تقسیم اموال: بعد از این که حصص وراثت تعیین شد بین وارثان باید اموال متوفی بر اساس قوانین وارث و نوع اموال انجام شود.
- اجرای وصیت‌نامه: محتوای وصیت‌نامه باید مو‌به‌مو اجرا شود.
- پرداخت مالیات: در نهایت وارث داران باید بر اساس ارزش خالص اموال متوفی مالیات بر ارث را پرداخت کنند.
